بخوانید | ماجرای پرستارانی که راننده اسنپ شدند

بارها درخصوص وضعیت معیشت کادر درمان به خصوص پرستاران هشدار داده شده، اما با اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری هم، مشکل معیشت و درآمد پرستاران حل نشد، زیرا این قانون در راستای ارتقای کیفیت خدمات پرستاری، به تصویب مجلس رسیده بود و بعد از ۱۵ سال انتظار برای اجرایی شدن آن، همچنان با مشکلات پرستاری مواجه هستیم. مهم‌ترین چالش حوزه پرستاری در کشور، کمبود نیرو است که متاسفانه آسیب‌های زیادی بر پیکره جامعه پرستاری و البته نظام سلامت وارد می‌کند. براساس آمار اعلامی از سوی وزارت بهداشت ۷۰ هزار پرستار کم داریم که کمبود ۷۰ هزار نفری پرستار در کشور زنگ خطر بحرانی است که با سلامت مردم رابطه مستقیم دارد و به مرور زمان جامعه را دچار بحران‌های سختی در حوزه سلامت می‌کند، زیرا کمبود پرستار باعث می‌شود شاهد اضافه‌کاری‌های اجباری و در عین حال، افت کیفی مراقبت‌های پرستاری باشیم که قطعا به بیمار آسیب می‌زند.

کمبود پرستار در کشور، موضوعی است که در سال‌های اخیر بارها از سوی سازمان نظام پرستاری و خانه پرستاری کشور مطرح شده است. حقوق کم، فشار کاری زیاد و کمبود نیرو باعث شده که برخی عطای این شغل را به لقای آن ببخشند و خانه‌نشین شوند. برخی هم به مشاغل دیگر روی آورده‌اند؛ مشاغلی که به قول خودشان درآمد بیشتری برای آنها دارد و در این وانفسای تورم و افزایش هزینه‌های زندگی به آنها کمک می‌کند.

برخی هم مهاجرت می‌کنند. پرستارانی که می‌گویند «با مهاجرت هم منزلت خود را حفظ کرده‌ایم، هم درآمد بیشتری داریم. کار چند نفر را هم انجام نمی‌دهیم.» پیش از این نیز بارها مقامات دولتی، روند مهاجرت پرستاران از ایران را افزایشی اعلام کرده‌اند. چند روز پیش «عباس عبادی» معاون پرستاری وزارت بهداشت، در واکنش به کمبود نیروی پرستاری در کشور گفت: «پرستاری حرفه‌ای ما به تخت ۹ دهم است، یعنی به‌ازای هر یک تخت بیمارستانی، ۹ دهم پرستار و گروه پرستاری ما ۲/۱ دهم، استاندارد کشوری ما ۸/۱دهم است. اگر ۲/۱ دهم را با ۸/۱دهم مقایسه کنیم، کمبود پرستار یا کمبود گروه پرستاری مشخص خواهد شد.» وی با عنوان این مطلب که بازار آمادگی جذب همکاران ما را دارد، افزود: «چون عموما بانوان از این رشته بیشتر استقبال می‌کنند در حال حاضر شاغلان ما ۷۵ تا ۷۶ درصد خانم‌ها هستند که طبیعتا در جذب دانشگاهی هم استقبال بانوان بیشتر است.»

عبادی در واکنش به دریافتی پرستاران گفت: «مبلغ کارانه هر پرستار به میزان ارائه خدمت بستگی دارد. بنابراین تابعی از ضریب اشغال تخت بیمارستان، به تعداد بیمارانی که خدمت می‌گیرند و میزان ثبت خدمات بستگی دارد. اگر دستورالعمل به درستی اجرا شود، به طور میانگین دریافتی پرستاران از تعرفه‌های پرستاری ماهانه حدود ۵/۳ میلیون تومان است. با این حال ممکن است همکارانی کمتر یا بیشتر از این عدد دریافت کنند که البته تفاوت نباید از ۵/۲ برابر برای پرستاران هم‌رده بیشتر باشد.» اما این تمام ماجرا نیست، درآمد پرستاران این روزها به ۱۲ میلیون تومان می‌رسد، به همین دلیل بسیاری از آنها یا شغل پرستاری را کنار گذاشته‌اند یا به شغل دوم دیگری مانند راننده تاکسی‌های آنلاین روی آورده‌اند، اما شغل پرستاری نیز مانند دیگر مشاغل نیازمند آرامش روحی و روانی برای خدمت‌رسانی به بیماران است.

این روزها به دلیل درآمدهای پایین انگیزه‌ای برای پرستاران نمانده، از طرفی بعضی‌ها به ناچار شیفت‌های طولانی را با درآمدهای کم تحمل می‌کنند که همین امر نیز به خدمت‌رسانی آنها لطمه وارد کرده است. کمبود پرستار تنها به بخش‌های اورژانس معطوف نمی‌شود، بلکه یکی از نگرانی‌ها کمبود پرستار در بخش‌های مراقبت ویژه است، چراکه در این بخش‌ها معمولا بیماران با مرگ دست و پنجه نرم می‌کنند و حضور ۲۴‌ساعته پرستاران به‌ازای هر بیمار نقش مهمی را ایفا می‌کند. متاسفانه این روزها در بخش‌های مراقبت ویژه نیز دچار فقدان نیروی انسانی متخصص هستیم.

چاره‌ای ندارم!
یکی از پرستاران بیمارستان بخش دولتی که از قضا رانندگی تاکسی‌های آنلاین را به عنوان شغل دوم انتخاب کرده است، به «جهان‌صنعت» گفت: من پرستار یکی از بیمارستان‌های دولتی تهران هستم، اما به خاطر درآمد بسیار کم بعد از شیفت در اسنپ کار می‌کنم. با اینکه هر ماه چند ساعت اضافه‌کار می‌ایستم، اما مبلغ دریافتی بسیار ناچیز آن هم با چندماه تاخیر برای ما پرداخت می‌کنند. تقریبا برای ۱۳۰ ساعت اضافه‌کاری برابر با یک میلیون و نهصد هزار تومان دریافت می‌کنیم. این درآمد ناعادلانه است. من برای تامین زندگی خانواده خود به اجبار باید در اسنپ کار کنم.

رواج شغل دوم یا سوم در پرستاران
در همین حال، «محمد شریفی‌مقدم» دبیرکل خانه پرستار، با اشاره به چرایی کمبود پرستار و تبعات آن به «جهان‌صنعت» گفت: براساس آمار اعلامی دچار کمبود ۷۰ هزار پرستار در کشور هستیم. اینکه چرا کمبود پرستار جبران نمی‌شود دلایل متفاوتی دارد. از آخرین آزمون وزارت بهداشت چند سال می‌گذرد و بهمن ۹۹ نزدیک به ۱۲ هزار نفر را به کار گرفتند. یک آزمون هم هفته پیش برگزار کردند که طبق اخبار ما نزدیک به ۸ هزار پرستار احتمالا استخدام شده‌اند. دولت با عدم استخدام پرستار یا پرستار شرکتی که امنیت شغلی ندارد، به کمبود پرستار دامن زده است. در تهران ۳ بیمارستان بسیار بزرگ با هزینه بسیار سنگین و بالا افتتاح کردند که خودشان هم به آن ابربیمارستان هوشمند می‌گویند. بیمارستان غدیر، بیمارستان مهدی و بیمارستان حکیم سه بیمارستان تخصصی است که اخیرا افتتاح کرده‌اند. دولت میلیاردها هزینه می‌کند و بیمارستان‌های شیک می‌سازد، اما پرستار ندارد.

این در حالی است که به ازای هر ۱۰۰۰ نفر جمعیت، حداقل باید ۳ نفر کادر پرستاری داشته باشیم که نداریم. وی افزود: در یک بخش بیمارستان به جای ۵ پرستار، ۲ پرستار داریم که انگیزه و توان خدمت ندارند. متاسفانه مردم ما حداقل مراقبت لازم را نمی‌گیرند و دلیل آن هم، کمبود نیروی پرستاری است. البته پرستار برای جذب در کشور وجود دارد، اما با حقوق ۱۲ میلیونی کار نمی‌کنند.

چطور توقع داریم یک نیروی پرستاری با این قبیل حقوق‌ها در شلوغ‌ترین اورژانس بیمارستان‌های تهران کار کند. چند روز پیش از یکی از روسای بیمارستان پرسیدم چقدر حقوق می‌دهید، گفتند طبق قانون کار! یعنی یک پرستار در اورژانس بیمارستان امام کار کند و سه برابر استاندارد به او مریض بدهند، خب به پرستار فشار می‌آِید، اما حقوق کم می‌گیرد. فشار کار سنگین با حقوق کم و کار سخت و امنیت شغلی اندک باعث بی‌انگیزگی در این کار شده است.

بی‌توجهی کل مجموعه دولت، شامل وزارت بهداشت، سازمان امور استخدامی کشور و سازمان برنامه این وضعیت را ایجاد کرده است و درکی از سلامت مردم ندارند. نیروهای پشتیبانی را زیاد کرده‌اند، اما نیروهای پرستاری کم هستند و تناسبی وجود ندارد. دولت می‌گوید پول نداریم، اگر پول ندارند باید برای همه نداشته باشند، نه اینکه به پزشک خیلی پول بدهند، اما پرستار ۱۲ میلیون حقوق ‌بگیرد. در وزارت بهداشت هم یک طبقه به نام هیات علمی شکل گرفته که فقط به فکر منافع خود هستند. تعارض منافع در این بین باعث نگاه درجه دو به پرستار و بیمار شده و به همه به عنوان پول نگاه می‌کنند.

دبیرکل خانه پرستار درباره تغییر شغل پرستاران بیان کرد: متوسط حقوق پرستاری در حال حاضر حدود ۱۲ میلیون تومان است. در چنین شرایطی برخی از پرستاران به مشاغل دیگر روی می‌آورند. ممکن است به سمت مشاغل آزاد بروند و لزوما دولتی نباشد. اگر بخواهیم درجه‌بندی کنیم، پرستاران ابتدا مهاجرت را انتخاب می‌کنند. پس از آن به ترتیب خانه‌نشینی، فعالیت در بخش اداری حوزه شغلی پرستاری و بخش اداری دیگر سازمان‌ها را در پیش می‌گیرند. بسیاری از پرستاران در اسنپ کار می‌کنند و رانندگی کار روتین آنهاست. حتی ترجیح می‌دهند رانندگی اتوبوس و نانوایی را انتخاب کنند.

شریفی‌مقدم ادامه داد: بیماران اکنون نصف حداقل خدمات پرستاری را دریافت می‌کنند. خدمات پرستاری مانند خدمات ساختمانی نیست که مدتی سرعت کار را کم کنیم. بیماران باید خدمات دریافت کنند؛ در غیراین صورت سلامتی آنها به خطر می‌افتد و حتی ممکن است جان خود را از دست دهند. به گفته او براساس اعلام سازمان بهداشت جهانی، اگر تعداد پرستاران از حداقل نیاز، کمتر شود به همان نسبت آمار مرگ‌ومیر بالا می‌رود. تا این اندازه مردم خسارت می‌بینند. وی درباره افزایش مهاجرت پرستاران نیز گفت: براساس آمارها سالانه ده هزار پرستار فارغ‌التحصیل می‌شوند و چندین هزار پرستار بیکار در کشور وجود دارد. برخی از آنها با حقوق کم کار نمی‌کنند. برخی نیز دنبال کار غیرپرستاری می‌روند یا کار اداری در وزارت بهداشت را جست‌وجو می‌کنند. تعداد زیادی نیز مهاجرت می‌کنند. تعداد پرستاران مهاجر از استخدامی‌های وزارت بهداشت بیشتر است. یعنی سالانه بیش از ۳ هزار پرستار مهاجرت می‌کنند، اما سالانه ۳ هزار پرستار استخدام نمی‌شوند. این افراد با پول دولت درس خوانده‌اند، تجربه لازم را در طرح کسب می‌کنند، اما در نهایت مهاجرت می‌کنند. ما با بحران پرستاری مواجه شده‌ایم، زیرا جذابیت لازم برای پرستاری وجود ندارد. همچنین کادر درمان گاه توسط همراهان بیمار مورد ضرب و شتم قرار می‌گیرند که شأن و منزلت آنها را دچار بی‌ثباتی کرده است. به همین دلیل بسیاری از افراد دیگر علاقه‌ای به شغل پرستاری ندارند. آنها به سوی مشاغلی روانه می‌شوند که حقوق و مزایای مکفی داشته باشند.

گفتنی است طبق بررسی‌ها مبلغ پرداختی یک ساعت اضافه‌کار اجباری، بین ۱۶ تا ۲۰ هزار تومان است. پرستار ما برای خرید یک قوطی کنسرو ماهی که ۹۷ هزار تومان قیمت دارد، باید ۶ ساعت اضافه‌کاری انجام دهد. جالب اینکه برای غیبت پرستار از محل کار، جریمه‌های سنگینی در نظر گرفته شده است، به طوری که یک پرستار خانم نقل‌قول می‌کند که همسرش ماموریت است و به همین خاطر باید با تنها فرزندش سر کار برود؛ چون بابت غیبت صبح یا عصر ۴۰۰ هزار تومان و شیفت شب ۸۰۰ هزار تومان از حقوقش کم می‌کنند. در چنین شرایطی، چگونه می‌توان انتظار داشت که پرستاران ما فارغ از دغدغه‌های معیشت، فقط به فکر مراقبت از بیمار باشند.